Perthyn/Belonging

Gosodwaith ffilm a gwaith celf digidol

Er fy mod yn teimlo’n 100% Cymraeg, dwi wastad wedi bod yn ymwybodol o’m hachau Eidalaidd, gan fy mod yn cadw cyfenw Eidalaidd fel disgynnydd uniongyrchol i fy Hen Daid Emiddio Rea, y cyntaf i fudo yma, gyda fy Hen Nain Santa. Teithiasant o fywyd tlawd yng nghefn gwlad Arpino, yn ardal Frosinone yn Ne'r Eidal, i Lundain i ddechrau, gan ymgartrefu yn Nhonypandy yng Nghymoedd De Cymru ar droad yr 20fed Ganrif.

Rwy'n chwilfrydig i ymchwilio i ba ddylanwad y mae'r mudo hwn wedi'i gael ac yn parhau i'w gael ar ein diwylliant. Gwyddom oll am y Bracchi’s; y caffis a’r parlyrau hufen iâ a ymledodd yng Nghymoedd Cymru ar ddiwedd y 19eg Ganrif a dechrau’r 20fed Ganrif, a’r llu a ddaeth yn wreiddiol o dref Bardi yng Ngogledd yr Eidal, sy’n adnabyddus iawn. Nid yw'n syndod bod y Amici Val Ceno Galles, yn dal i fynd yn gryf heddiw.

Ond beth am y teuluoedd o rannau eraill o’r Eidal rydyn ni’n gwybod llai amdanyn nhw, pwy oedden nhw, beth yw eu straeon, a beth yw lle fy nheulu yn yr hanes ehangach hwn? Rwyf wedi treulio'r wyth mis diwethaf yn cyfarfod ac yn siarad â'r rhai sy'n byw yn y gymuned unigryw hon, hefyd y rhai, fel fi, sy'n ddisgynyddion. Trwy gyfuno recordiadau gwreiddiol yn seiliedig ar adroddiadau uniongyrchol, gyda seinwedd haniaethol, cerddoriaeth a ffilm, dymunaf gyflwyno gwireddiad artistig, o’m taith i’r Campanilismo Eidalaidd Cymreig.

Mae fy nghyfarfyddiadau wedi codi awgrymwyd ystod o ddulliau, neu amleddau perthynol ac iaith, hunaniaeth a chymuned, a thrwy roi llais i’r Cymry alltud, hen a newydd, fy nymuniad yw cyflwyno’r ffilm sain ymdrochol fel profiad cymunedol; ochr yn ochr ag iteriad digidol o'r gwaith a fydd yn gweithredu fel etifeddiaeth. Rwy’n gweld hwn fel ‘heneb’ fodern, ond ar-lein yn hytrach nag yn gorfforol ac yn cynrychioli cymuned.

Rwy’n gweld y daith hon fel ymgais i ddarganfod eu stori, â’r rhan ohonof fi prin yn ei ‘nabod.

Gwefan: www.perthyncymru.com

Wasg: Perthyn: Prosiect sy'n dathlu hanes Cymry-Eidalaidd y Cymoedd